سەرچاوەی دیکە
ئەمانەی خوارەوە بریتین لە هەڵبژاردەیەك لە کتێب و وتار و ماڵپەڕ و سەرچاوەی دیکەی لەسەر ئەشکەوتی شانەدەر و نیاندەرتاڵەکان بە گشتی. لێرە دەتوانیت زانیاریت لەسەر بڵاوەکراوەکانی تایبەت بە پرۆژەی ئەشکەوتی شانەدەر دەست بکەوێت.
ئەشکەوتی شانەدەر
سۆلیکی، ر.س. ١٩٧١. شانەدەر، مرۆڤی یەکەم گوڵ. نییۆرک، دامەزراوەی ئاڵفرێد کنوبف.
سۆلیکی، ر.س. ١٩٧٢. شانەدەر، مرۆڤی بەرایی (سەرەتایی). لەندەن، چاپخانەی بەتریق.
سۆلیکی، ر.س؛ سۆلیکی ز.ل. و ئەجیلاراکیس، ا، ب. ٢٠٠٤. گۆڕستانی پرۆتۆ-نیئۆلێتیک لە شکەوتی شانەدەر. چاپخانەی زانکی تەکزاس A و M.
ترینکۆس، ی ١٩٨٣. مرۆڤی نیاندرتاکی شانەدەر. نیۆیۆرک، چاپخانەی ئەکادیمی.
ستیوارت، ت.د. ١٩٧٧. پاشماوەی ئێسکەپەیکەری مرۆڤی نیاندرتال لە شکەوتی شانەدەر، عێراق: پوختەی دەرەنجامەکان تاکو ئێستا، وەقایعی کۆمەڵەی فەلسەفەت ئەمریکی ١٢ (٢): ١٢١ – ١٦٥.
بەڵگەنامەکانی راڵف س. و رۆز ل. سۆلیکی لە ئەرشیڤی ئەنترۆپۆلۆژیی نیشتمانی، دامەزراوەی سمیسۆنیان، کە وێنە بنەڕەتی و یاداشتی مەیدانی و هێڵکاری و دەستنوس و بڵاوکراوەکانی پەیوەست بە کارەکانی سۆلیکی لە ئەوشکەوتی شانەدەر و شوێنەکانی دیکە لەخۆ دەگرێت. بلۆگی سمیسۆنیان (Smithsonian Blog) چەندین بابەت لەسەر کۆمەڵە وێنەکانی تێدایە.
بەشی ئەنترۆپۆلۆژی لە مۆزەخانەی نیشتمانیی مێژووی سروشتیی سمیسۆنیانیش چەند کۆمەڵەیەك لە کارە هونەرییەکانی هەڵکۆڵینەکانی راڵف سۆلیکی لەخۆ دەگرێت.
کێ بوون
راگ سایکس، ر. ٢٠٢١. جۆر: ژیان، خۆشەویستی، مردن و هونەری نیاندەرتاڵەکان. لەندەن، بلومسبێری. [بە ئینگلیزی]
مۆزەخانەی مێژووی سروشتی: نیاندەرتاڵەکان کێ بوون؟ [بە ئینگلیزی]
مۆزەخانەی نیشتمانیی مێژووی سروشتیی دامەزراوەی سمیسۆنیان (کە پاشماوەکانی شانەدەر ٣ی لێ پارێزراوە): سەرچاوەکانی پەیوەست بە نیاندەرتاڵەکان [بە ئینگلیزی]l) سڤانتی پائابۆ، وتاری لە پێشانگا: سەرەداوی (DNA) بۆ نیاندەرتاڵەکانی ناخمان [بە ئینگلیزی]
زنجیرە بڵاوکراوەکانی چیرۆکە بنەڕەتییەکانی دامەزراوەی لیکی: تێگەیشتن لە نیاندەرتاڵەکان [بە ئینگلیزی]
ئەشکەوتی شانەدەر لە ئەدەبیاتە بەناوبانگەکاندا
ئاوێڵ، جەی. ئێم. ١٩٨٠. هۆزی ورچی ئەشکەوت، تاج.
زیاتر بزانە لەبارەی نیاندەرتاڵەکانی ئەشکەوتی شانەدەر
ئەو کارەی د. راڵف سۆلیکی و تیمەکەی کە لە ساڵانی ١٩٥١ بۆ ١٩٦٠ ئەنجامیان دا بیرۆکە باوەکانی پەیوەست بە مرۆڤی نیاندەرتاڵی رووبەڕووی ئاڵنگاری کردەوە و ئەشکەوتی شانەدەریشی خستە سەر نەخشە.
زیاتر بزانە لەسەر ئەو کارانەی لە پرۆژەی ئەشکەوتی شانەدەر ئەنجام دەدرێن، لە نێویشیاندا ئەو پاشماوانەی کە بە "شانەدەر زێد" دەناسرێن کە لە ساڵی ٢٠١٦ دۆزرانەوە و لە ئێستادا بابەتی توێژینەوە و ووتووێژن.
زیاتر بخوێنەرەوە لەسەر دۆزینەوەی ئەو پاشماوانەی نیاندەرتاڵ کە بە "شانەدەر زێد (Z)" ناسراون و، هەروەها لەسەر لێکۆڵینەوەی بەردەوام لەسەر ژیان و مردنیان.